بررسی غلظت فلزات سنگین as، pb و hg در چند نوع از برنج های پرمصرف وارداتی و در خاک و برنج های پر کشت استان مازندران و محاسبه میزان جذب روزانه این عناصر

با توجه به اخبار منتشر شده در سال 1388 مبنی بر آلودگی برنج های وارداتی (هندی) به برخی فلزات سنگین، این تحقیق در راستای سنجش میزان as، pb و hg در برنج های وارداتی و داخلی، مقایسه آن ها با یکدیگر و ارزیابی احتمال خطر صورت گرفت. همچنین میزان همبستگی فلزات سنگین در نمونه های خاک (مربوط به برنج های ایرانی) و برنج، و تأثیر تیمار پختن و شستن بر غلظت جیوه در برنج بررسی شده است. نمونه های خاک و برنج داخلی، شامل طارم محلی، طارم هاشمی، فجر، شیرودی و ندا (برنج های پر کشت استان مازندران) در آبان ماه سال 1388 از شهرستان های آمل، بابل، ساری و محمود آباد جمع آوری گردیدند (در هر شهرستان از هر نوع برنج 3 تکرار و در مجموع 60 نمونه برنج و 60 نمونه خاک). برنج های وارداتی پر مصرف هندی، شامل محسن، طوبی، مژده، سیمرغ و النصیر، طبق روش کار اداره استاندارد هرمزگان، از لنج ها نمونه برداری شدند ( از هر نوع برنج 3 تکرا، در مجموع 15 نمونه). جهت تعیین میزان جیوه در نمونه ها از دستگاه آنالیز کننده جیوه و برای آرسنیک و سرب از دستگاه icp-oes استفاده گردید. نتایج نشان داد که میانگین غلظت جیوه در برنج های ایرانی (µg/g d.w 0/003 ± 0/044) به طور معنی داری (05/0 >p ) بیش از برنج های وارداتی (µg/gd.w 0/001 ± 0/039) می باشد ولی اختلاف معنی داری از نظر آلودگی به آرسنیک (برنج ایرانی:µg/g d.w 0/194± 0/39و وارداتی µg/g d.w 0/186 ± 0/28) و سرب (برنج ایرانی µg/g d.w 0/221± 0/608و وارداتی µg/g d.w 0/034± 0/506) بین آن ها مشاهده نشد. به منظور ارزیابی احتمال خطر، میزان جذب روازانه این عناصر از طریق مصرف برنج (edi)، با حد قابل تحمل تعیین شده توسط fao/who (tdi) مقایسه شد که مشخص گردید آلودگی نمونه های برنج به عناصر مورد مطالعه پائین تر از حد مجاز جهانی است و ارتباط معنی داری بین غلظت عناصر در خاک و برنج (ایرانی) وجود ندارد (آرسنیک: 002/0= r و 995/0= p، سرب: 083/0= r و 729/0= p، جیوه: 079/0= r و 567/0= p). همچنین مشخص شد که تیمار پختن(غلظت جیوه در برنج خام µg/g 0/002 ± 0/44 و پخته µg/g 0/001 ± 0/048) و شستن (غلظت جیوه در برنج شسته شده µg/g 0/001 ± 0/042 و نشسته µg/g 0/001 ± 0/041) اثر معنی داری بر غلظت جیوه در برنج ندارد (05/0 < p ). نتایج این مطالعه روشن کرد که نه تنها برنج های وارداتی هندی آلوده تر از برنج های داخلی نیستند، بلکه میزان جیوه برنج های داخلی (به طور معنی داری) بیش از وارداتی می باشد اما آلودگی آن ها به طور معنی داری کمتر از حد مجاز جهانی است.